Maccabi - symbol narodu i kultury żydowskiej
"Machabeusze" (Maccabi), następcy Judy Machabeusza, byli bohaterami wojen żydowskich w II wieku p.n.e.. Są oni biblijnym symbolem narodu żydowskiego. Poprzednik klubu Maccabi Tel Awiw został założony w 1906 roku, w czasach, gdy nie istniało państwo Izrael, a nawet miasto Tel Awiw.
Tel Awiw, obecnie półmilionowe miasto i centrum największej aglomeracji Izraela, zostało założone w 1909 roku przez żydowskich imigrantów na przedmieściach starożytnego miasta portowego Jaffa, w którym przeważali Arabowie. Jaffa była pierwotną siedzibą drużyny piłkarskiej Maccabi. W 1922 r. Maccabi Tel Awiw stał się pierwszym żydowskim klubem biorącym udział w lokalnych rozgrywkach piłkarskich, które w tamtym czasie składały się z drużyn arabskich. Oprócz nazwy, żydowskie dziedzictwo i syjonistyczną ideę symbolizuje emblemat klubu, który przybiera formę Gwiazdy Dawida. Barwy klubowe to żółty i niebieski.
Rozwój sportu w nowo powstałym państwie?
Syjonizm był nurtem ideologicznym, który pojawił się w drugiej połowie XIX wieku wśród europejskich Żydów. Ruch ten opierał się na biblijnej idei przesiedlenia Żydów do ziemi Izraela i, podobnie jak w przypadku innych narodów europejskich w tym czasie, na ideologii tworzenia państw narodowych. Przez ponad 3000 lat nazwa Izrael odnosiła się zarówno w sensie potocznym, jak i religijnym zarówno do narodu żydowskiego, jak i ziemi Izraela. Biblijni Żydzi znani są jako "dzieci Izraela" lub Izraelici.
Ta syjonistyczna koncepcja zaczęła być realizowana po I wojnie światowej, kiedy upadek Imperium Osmańskiego doprowadził do utworzenia "Brytyjskiego Mandatu Palestyny" na terenach dzisiejszego Izraela i Palestyny. Ludność arabska protestowała przeciwko rosnącej migracji Żydów. Kolejnym ważnym punktem w rozwoju tego etnicznie, religijnie i politycznie niezwykle złożonego terytorium był rok 1947, kiedy Organizacja Narodów Zjednoczonych opowiedziała się za podziałem Mandatu Palestyny na dwa państwa - żydowskie i arabskie. Izrael ogłosił niepodległość w 1948 roku, po czym nastąpiła wojna, w której Izrael włączył część terytorium Palestyny pod swoje władanie. Reszta, która po wojnie została zajęta przez Egipt i Jordanię, jest okupowana przez Izrael od 1967 roku.
Spór o terytorium między Żydami i Arabami trwał i trwa nadal. Terytoria roszczone przez Palestyńczyków, na których ogłosili oni swoje Państwo Palestyna, to Strefa Gazy i Zachodni Brzeg, ale nawet ten kompromisowy podział nie zadowoliłby wielu osób po obu stronach. Powyższa historyczna wycieczka tylko ilustruje sytuację i stan terytoriów, na których dwa bardzo udane izraelskie kluby powstały z jednego miasta. W Tel Awiwie, oprócz Maccabi, powstał klub Hapoel.
Hapoel - klub ludzi pracy z Izraela
W nowo powstałym społeczeństwie Żydów, którzy wyemigrowali do dzisiejszego Izraela, aby utworzyć nowe państwo narodowe, powstało wiele ruchów i grup o różnych przekonaniach. Jedną z takich grup, która walczyła o prawa "ludzi pracy", było narodowe stowarzyszenie sportowe Hapoel. Został on utworzony pod parasolem Histadrut, ruchu związkowego, który wyznawał lewicowe wartości i reprezentował to, co było znane jako syjonizm klasy robotniczej. Hapoel oznacza po hebrajsku "robotnik" lub "pracownik". W 1923 roku Hapoel został założony w Tel Awiwie. Barwy klubu to czerwień i biel, a emblemat zawiera typową symbolikę ludzi pracy i komunizmu - młot i sierp - oraz postać robotnika.
Maccabi kontra Hapoel w społeczeństwie
Nawet dziś fani Hapoelu są znani jako zwolennicy lewicowych lub skrajnie lewicowych wartości. Macierzysta organizacja związkowa, Histadrut, nadal ma 800 000 członków w dzisiejszym Izraelu. Hapoel Tel Awiw wyraził apolityczność - (zrozumiały) trend w dzisiejszych czasach dla klubów sportowych na całym świecie - dopiero pod koniec lat 90., kiedy przeszedł w ręce prywatnych właścicieli. Jednak sympatia do grup politycznych w klubie lub wśród jego fanów utrzymuje się. Ultrasi Hapoelu często machają flagami z twarzami Che Guevary, Karola Marksa itp., a także transparentami z hasłami takimi jak "Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!". Ta grupa radykalnych kibiców sympatyzuje z chuligańskimi frakcjami antify z innych klubów, takich jak hamburskie FC St. Pauli.
Rywalizacja między Maccabi i Hapoelem Tel Awiw leży zatem w różnych postawach i wartościach bazy fanów. Podczas gdy Maccabi Tel Awiw jest uważane za klub klasy średniej i wyższej, zrzeszający zamożne rodziny żydowskie, Hapoel jest wspierany przez kibiców z klasy robotniczej.
Maccabi kontra Hapoel w piłce nożnej
Zarówno Maccabi Tel Awiw, jak i Hapoel Tel Awiw należą do trzech najlepszych klubów w Izraelu. Maccabi jest nawet najlepszy z 23 tytułami. Maccabi Haifa jest na drugim miejscu (15). Hapoel jest trzeci w historycznych tabelach, wygrawszy mistrzostwo 13 razy. Wraz ze wspomnianymi Maccabi Hajfa i Beitarem Jerozolima, dwaj rywale z Tel Awiwu tworzą tzw. wielką czwórkę izraelskiego futbolu. Oba kluby z Tel Awiwu grały w pierwszej lidze przed i po uzyskaniu przez Izrael niepodległości. Maccabi nigdy w swojej historii nie opuściło najwyższej klasy rozgrywkowej. W przypadku Hapoelu są tylko dwa sezony w drugiej lidze (1989/1990 i 2017/2018), ale za każdym razem natychmiast awansowali z powrotem do elity.
Ponadto Maccabi Tel Awiw i Hapoel wygrały także szereg krajowych pucharów (w Izraelu regularnie rozgrywany jest Puchar Krajowy, Superpuchar, a nawet Puchar Toto - rozgrywki pucharowe, w których rywalizują tylko kluby z dwóch najlepszych lig). Zebrały również liczne wstępy do europejskich pucharów (obaj rywale z miasta grali także w fazie grupowej Ligi Mistrzów w stosunkowo niedawnych czasach).
Derby Tel Awiwu na boisku
Maccabi i Hapoel dzielą ten sam stadion, Bloomfield w Tel Awiwie. Jest on domem dla obu największych drużyn w mieście od czasu jego otwarcia w latach 60. ubiegłego wieku. Od tego czasu przeszedł wiele renowacji i remontów. Obecnie arena mieści prawie 30 000 widzów po niemal całkowitej przebudowie kilka lat temu.
Maccabi nieznacznie prowadzi w klasyfikacji generalnej derbów Tel Awiwu. Od 1931 roku Maccabi ma na koncie 65 zwycięstw, Hapoel wygrał 55 pojedynków, a 62 mecze zakończyły się remisem. Ostatnio jednak wyniki derbów są dość wyraźnie po stronie Maccabi. Żółto-niebiescy nie zaznali goryczy porażki ze swoimi arcy rywalami od 25 meczów! Hapoel ostatni raz świętował derbowe zwycięstwo w kwietniu 2014 roku.
Atmosfera na derbach jest zazwyczaj napięta. Pewnego razu, w listopadzie 2014 roku, mecz został zawieszony, a następnie nawet całkowicie odwołany. Powodem był atak kibica gospodarzy na największą gwiazdę Maccabi, izraelskiego strzelca bramek, ale także wychowanka Hapoelu, Erana Zahaviego (który obecnie powraca do Maccabi u schyłku swojej kariery). Incydent ostatecznie zakończył się masowym wtargnięciem kibiców na boisko i wielką awanturą na murawie.
Maccabi jest niepokonane w derbach od prawie 10 lat. Czy Hapoel zobaczy skalp swojego odwiecznego rywala po raz 26? Śledź derby Tel Awiwu na Flashscore. Mecz odbędzie się we wtorek 26 września.
Derby w przyszłym tygodniu
Piątek, 22 września
Francja - Ligue 1
Derby Lazurowego Wybrzeża (Derby Côte d'Azur)
Derby Lazurowego Wybrzeża pomiędzy Monaco i Niceą to starcie dwóch najbliższych geograficznie rywali we francuskiej Ligue 1. W lidze nie ma derbów miast (nawet w dłuższej perspektywie). Co więcej, jest to obecnie starcie 1. (Monaco) i 3. (Nicea) drużyny w tabeli, zapowiada się więc arcyciekawie.
Sobota 23 września
Indonezja - Liga 1
Persebaya Surabaya vs. Arema FC
Derbi Super Jawa Timur (Super Derby Jawy Wschodniej)
Derby pomiędzy Persebayą i Aremą zostaną rozegrane niemal dokładnie rok po ogromnej tragedii, która wydarzyła się w ich ramach. Podczas derbowego meczu 1 października 2022 r. na stadionie Kanjuruhan w Malangu - mieście, w którym siedzibę ma Arema FC. 135 osób straciło życie wskutek interwencji policji podczastego meczu, to najczarniejsza karta w historii azjatyckiej piłki i nie jest przypadkiem, że doszło do niej w Malangu.
Austria - Puchar ÖFB (Puchar)
Austria Salzburg vs. Red Bull Salzburg
Salzburger Derby (derby Salzburga)
W Pucharze Austrii odbędą się derby miasta Salzburg. Austriacki gigant Red Bull zmierzy się ze swoim karłowatym sąsiadem Austrią, która obecnie gra w 3. lidze (Regionalliga Salzburg). Red Bull powstał z pierwotnej Austrii, przy czym producent napojów usunął całą historię (w tym dosłownie wyrzucił trofea na śmietnik, choć fani i działacze Austrii prosili o ich przekazanie). Austria została następnie ponownie założona przez lojalnych fanów i odbudowana.
USA - Major League Soccer
D.C. United vs. New York Red Bulls
Atlantic Cup
Lepszy z dwóch tradycyjnych rywali z północno-wschodnich Stanów Zjednoczonych - New York Red Bulls i D.C. United - z ich starć na koniec sezonu zdobędzie trofeum - Puchar Atlantycki. Nowojorczycy mają jak dotąd przewagę w tym sezonie. Red Bulls wygrali swój ostatni mecz 1:0.
Meksyk - Liga MX
Tigres de la UANL vs. CF Monterrey
Clásico del Norte ("Clásico" Północy)
Rywalizacja pomiędzy Tigres i CF Monterrey z dużego obszaru metropolitalnego Monterrey to największe derby w północnej części Meksyku. Oba kluby są wśród najsilniejszych drużyn klubowych na świecie. Ich bilans jest niezwykle wyrównany - Tigres wygrało 47 spotkań, Monterrey 44, a 40 zakończyło się remisem.
Niedziela 24 września
Anglia - Premier League
Arsenal FC vs. Tottenham Hotspur
Derby północnego Londynu (North London derby)
Arsenal i Tottenham dzieli zaledwie 6 km. Nie zawsze jednak były sąsiadami. Założony w dzielnicy Woolwich na południu angielskiej stolicy, Arsenal przeniósł się do północnego Londynu w 1913 roku.
Francja - Ligue 1
FC Metz vs. RC Strasbourg Alsace
Derby de l'Est (Derby Wschodu)
Metz i Strasburg to stolice dwóch francuskich departamentów w północno-wschodniej części Francji - Metz departamentu Mozela, Strasburg departamentu Alzacja. W "Derbach Wschodu" lepszy bilans historyczny ma FC Metz (51 zwycięstw, 35 porażek, 36 remisów).
Francja - Ligue 1
Paris Saint-Germain vs. Olympique Marsylia
Le Classique ("Klasyk")
Pojedynek Paris Saint-Germain i Olympique Marsylia nie jest derbami w prawdziwym (geograficznym) sensie, oba miasta dzieli 750 km (660 km w linii prostej), ale rywalizacja między nimi jest ogromna. To starcie dwóch największych klubów z dwóch największych miast - bitwa "północ kontra południe".
Holandia - Eredivisie
AFC Ajax Amsterdam vs. Feyenoord Rotterdam
De Klassieker ("Klasyk")
Piłkarski "Klasyk" jest również na porządku dziennym w holenderskiej Eredivisie. Najlepsza drużyna w kraju pod względem tytułów, AFC Ajax (36 triumfów) ze stolicy Amsterdamu, zmierzy się z trzecią najbardziej utytułowaną drużyną i aktualnym mistrzem Feyenoordem (16 tytułów) z portowego miasta Rotterdam.
Czechy - Fortuna Liga
Derby Pragi S
Dwa historycznie najlepsze czeskie kluby - Slavia i Sparta - mają swoje siedziby na jednym z brzegów Wełtawy, która przepływa przez Pragę. Pierwsze derby rozegrano w 1896 roku na Císařské louka, wyspie na Wełtawie. Obecnie derby Pragi S znajdują się w programie pod numerem 308.
Belgia - Jupiler Pro League
Topper ("Mecz na szczycie")
Rywalizacja pomiędzy brukselskim Anderlechtem i Club Brugge jest największym meczem w belgijskiej piłce nożnej, szczególnie dla flamandzkiego, holendersko-flamandzkojęzycznego narodu belgijskiego. Dlatego w języku niderlandzkim (flamandzki jest tylko dialektem języka niderlandzkiego) jest określany jako Topper lub De Klassieker ("Klasyk").
Belgia - Jupiler Pro League
Derby Limburgii (Limburg derby)
Derby pomiędzy KRC Genk i Sint-Truiden to lokalna rywalizacja pomiędzy dwoma miastami w Limburgii, flamandzkiej prowincji we wschodniej Belgii. KRC Genk jest lepszą drużyną. Swoją renomę zawdzięcza głównie akademii, z której wywodzą się tacy piłkarze jak Kevin De Bruyne, Thibaut Courtois czy Leandro Trossard.
Szwecja - Allsvenskan
AIK Sztokholm vs. Djurgardens IF
Tvillingderbyt (derby bliźniaków)
AIK Sztokholm i Djurgardens to miejscy rywale ze stolicy Szwecji. Oba kluby zostały założone w centrum Sztokholmu w 1891 roku, w odstępie zaledwie miesiąca (AIK jest starszym klubem), dlatego rywalizacja między klubami nazywana jest "derbami bliźniaków". Oba kluby zdobyły 12 tytułów mistrza Szwecji w tym samym czasie.
Dania - Superligaen
Slaget om Kobenhavn (Bitwa o Kopenhagę)
Dwa największe kluby w stolicy Danii, Kopenhadze, to Brondby IF i FC Kopenhaga. Brondby IF został założony w 1964 roku i ma siedzibę w mieście Brondbyvester, będącym częścią aglomeracji kopenhaskiej. FC Kopenhaga to klub bezpośrednio z centrum duńskiej stolicy. Właśnie z tej racji wielu kibiców Brondby nie lubi, gdy mówi się o nich, że są z Kopenhagi.
Hiszpania - La Liga
Atlético Madryt vs. Real Madryt
El derbi Madrileno (derby Madrytu)
Derby Madrytu mogą być przyćmione w oczach piłkarskiej opinii publicznej przez rywalizację pomiędzy Realem i Barceloną w El Clásico. Są to jednak jedyne derby, w których rozegrano mecz o najważniejsze europejskie trofeum, i to aż trzykrotnie (finał Ligi Mistrzów 2014 i 2016 - oba wygrane przez Real, Superpuchar UEFA 2018 - wygrany przez Atlético).
Poniedziałek, 25 września
Grecja - Super League
Panathinaikos FC vs. AEK Ateny
Derby Aten (Athenian derby)
Piłkarze AEK Ateny mają za sobą ciężki i dosłownie "angielski" tydzień. W miniony weekend AEK zremisował z Olympiakosem (1-1), a w następnej kolejce zmierzy się z Panathinaikosem. Co więcej, w tygodniu obfitującym w dwa derby Aten, AEK zmierzy się z silnym Brighton w Lidze Europy.
Irlandia - Premier Division
Northside derby (derby północnego Dublina)
Stadiony Bohemian FC i Shelbourne FC znajdują się zaledwie 2 km od siebie. Oba zespoły występujące w Northside Derby są jednymi z najbardziej utytułowanych irlandzkich drużyn w historii. Rywalizacja między nimi osiągnęła szczyt na początku XXI wieku, a jeden lub drugi z lokalnych rywali zdobywał tytuł przez 6 sezonów z rzędu.
Wtorek 26 września
Szwajcaria - Super League
FC Zurych vs Grasshopper Zurych
Zürcher Derby (derby Zurychu)
Zurych jest największym miastem w Szwajcarii. W całej aglomeracji mieszka 1,8 miliona mieszkańców, a także dwa duże kluby piłkarskie. Grasshopper Zurych jest klubem z największą liczbą szwajcarskich tytułów na koncie, zdobywając ich 27. FC Zurych wygrał ligę 13 razy. Obie drużyny dzielą stadion Letzigrund dla ponad 26 000 widzów.
Środa, 27 września
Serbia - Super League
Partizan Belgrad vs. Crvena Zvezda Belgrad
Večiti derbi (Wieczne derby)
Partizan i Crvena Zvezda, dwa kluby z Belgradu, stolicy Serbii, są jednymi z najbardziej odznaczonych klubów w całej byłej Jugosławii. Crvena Zvezda ma na swoim koncie 34 tytuły mistrzowskie (w tym 19 tytułów jugosłowiańskich). Partizan wygrał ligę w 27 edycjach (11 razy w erze jugosłowiańskiej).
Polska - Puchar Polski
GKS Katowice vs. Górnik Zabrze
Śląski Klasyk
Górnik Zabrze pokonał w piątek Ruch Chorzów w Wielkich Derbach Śląska. Za tydzień zabrzanie zmierzą się z kolejnym lokalnym rywalem. W krajowym pucharze zagrają z GKS-em Katowice z drugiej ligi. To pojedynek o zupełnie innej randze, ponieważ GKS i Górnika od lat łączy przyjaźń. Ubiegłoroczne starcie w tych samych rozgrywkach Górnik wygrał 2:1. Obie bramki zdobył Lucas Podolski, największa gwiazda Górnika Zabrze.